Με τη 10η ταινία του να βγαίνει σήμερα στους ελληνικούς κινηματογράφους (σχεδόν 1 μήνα αργότερα από την παγκόσμια πρεμιέρα – αχ Ελλάδα σ ‘αγαπώ) με τίτλο Dunkirk, ο 47χρονος Βρετανός σκηνοθέτης, Christopher Nolan έχει καταφέρει πλέον να μπει στη λίστα με τους πιο ακριβοπληρωμένους σκηνοθέτες όλων των εποχών καθώς και στους πιο αναγνωρισμένους κινηματογραφιστές του 21ου αιώνα.
Οι ταινίες του Nolan έχουν τις ρίζες τους σε φιλοσοφικές, κοινωνιολογικές και ηθικές αντιλήψεις, εξερευνώντας την ανθρώπινη ηθική, την αιτιότητα, την κατασκευή του χρόνου και την εύθραυστη φύση της μνήμης και της προσωπικής ταυτότητας. Ο κορμός των ταινιών του, διαπνέεται από υλιστικές προοπτικές, λαβυρινθώδεις πλοκές, μη γραμμικής αφήγησης, πρακτικά ειδικά εφέ και ανάλογες σχέσεις μεταξύ της οπτικής γλώσσας και των αφηγηματικών στοιχείων. Έτσι λοιπόν αποφασίσαμε να σας παρουσιάσουμε τις ταινίες του αγαπημένου μου σκηνοθέτη, από την χειρότερη (δεν υπάρχει αυτή τη έννοια στις ταινίες του) προς την καλύτερη, πάντα κατά την ταπεινή μας άποψη.
Χωρίς να χρονοτριβούμε, πάμε να δούμε τις ταινίες του μία προς μία. Ξέρω ότι θα διαφωνήσετε, αλλά δημοκρατία έχουμε οπότε, πείτε μας τη γνώμη σας.
Ως φανατικός του ήρωα, του σκηνοθέτη και του πρωταγωνιστή, η τριλογία αυτή για μένα ήταν ένα όνειρο που έγινε πραγματικότητα και δεν πρόκειται να ξαναγίνει έτσι όπως το πάει η DC. Με θλίβει λοιπόν βαθύτατα, να βάζω το 3ο μέρος της τριλογίας αυτής, στην κατώτατη θέση ως η χειρότερη ταινία του Nolan, αλλά ας το παραδεχτούμε είχε τα θεματάκια της.
Μιας και ο πήχης με την προηγούμενη ταινία είχε ανέβει πολύ ψηλά, θεωρώ ότι δικαιολογημένα γίναμε αυστηροί κριτές και δεν μπορούσαμε να παραβλέψουμε τα κενά στο σενάριο, που ήταν τόσα πολλά. Η ταινία είχε πολλές κομμένες σκηνές και αυτό έγινε για να κρατήσουν τη διάρκεια της σε λογικά πλαίσια. Οι πολλοί χαρακτήρες, η ύπαρξη παρακλαδιών στον κύριο κορμό καθώς και τα ανύπαρκτα κίνητρα έριξαν την ταινία στα μάτια μας. Πολλά τα αναπάντητα ερωτήματα, όπως επίσης η ελάχιστη εμφάνιση του ίδιου του ήρωα μέσα σε μία ταινία διάρκειας σχεδόν 3 ωρών, κατατάσσουν την ταινία στο Νο9 της λίστας μας.
Αν δεν την ξέρετε καλό είναι να την μάθετε, (Διαβάστε την κριτική μας εδώ). Μιλάμε για την πρώτη ταινία μεγάλου μήκους του Nolan, η οποία έγινε κάτω από πραγματικά αντίξοες συνθήκες. Με ελάχιστο budget, γυρίσματα μόνο σαββατοκύριακα και με κάμερα film 16mm με υλικό 15 λεπτών τη φορά και την παραγωγή να διαρκεί 2 ολόκληρα χρόνια, η ταινία θα μπορούσε να μπει πολύ πιο ψηλά στη λίστα μας, αλλά μας έφαγε ο ανταγωνισμός! Μετά την προβολή της σε φεστιβάλ, ο Nolan πήρε το πράσινο φως για το Memento.
Το Following αφορά έναν μέσο βρετανό, ο οποίος είναι συγγραφέας και ως πηγή έμπνευσης έχει αγνώστους κατοίκους της ίδιας πόλης, τους οποίους ακολουθεί και πλάθει ιστορίες. Ένας από αυτούς είναι ο Cobb, ένας διαρρήκτης που στήνει μία άριστη πλεκτάνη. Ως έμπνευση του σεναρίου αυτού, στάθηκε μία άτυχη μέρα που ο Nolan γύρισε στο σπίτι του στο Λονδίνο, βρίσκοντας το διαρρηγμένο.
Η ταινία αυτή είναι τρανταχτό παράδειγμα, πως με ελάχιστα χρήματα μπορεί να επιτευχθεί κάτι αξιόλογο.
FUN FACT: Γυρίσματα έγιναν μέχρι και στο ίδιο σπίτι του Nolan, στο οποίο παρατηρούμε στην πόρτα ένα μεγάλο σήμα του Batman! Τυχαίο; Δεν νομίζω!
Πρακτικά μιλάμε για την 2η ταινία ενός σοβαρού budget, η οποία κατάφερε να του δώσει το πράσινο φως για το Batman Begins 3 χρόνια αργότερα.
Η ταινία είναι επίσημο remake της ομότιτλής ταινίας του Erik Skjoldbjærg του 1997. Με τον Nolan πίσω από την κάμερα και τους Al Pacino και Robin Williams στους πρωταγωνιστικούς ρόλους, η επιτυχία ήταν αναμενόμενη. Αξίζει να αναφέρουμε πως το Insomnia και το Following, είναι οι μοναδικές ταινίες του Nolan που δεν βρίσκονται στην λίστα με τις 250 καλύτερες ταινίες όλων των εποχών στο imdb.
Μετά την επιτυχία του Batman Begins, για να κάνει ένα διάλειμμα από τον σκοτεινό ιππότη τα αδέρφια Nolan για μία ακόμη φορά έβαλαν τις πένες τους κάτω και μετέφεραν το βιβλίο του Christopher Priest με μεγάλη επιτυχία. Δύο νέοι ταχυδακτυλουργοί, εγκαταλείπουν τη συνεργασία τους ξεκινώντας μία τεράστια διαμάχη, η οποία θα αποδείξει πόσο στα άκρα μπορεί να φτάσει ο ανθρώπινος εγωισμός.
Το Prestige απέσπασε δύο υποψηφιότητες για Oscar (Best Achievement in Cinematography και Best Achievement in Art Direction).
Με σενάριο πάλι των αδερφών Nolan, με ένα Oscar στην κατοχή της (Best Achievement in Visual Effects) γυρισμένη σχεδόν ολόκληρη με πρακτικά εφέ και ελάχιστη Green Screen και με τις πανάκριβες και μεγάλες φιλμ κάμερες IMAX, το Interstellar έχει μία ξεχωριστή θέση στην καρδιά μας. (Διαβάστε την κριτική μας εδώ)
Με τον πλανήτη μας να φτάνει στα όρια της καταστροφής, μία ομάδα αστροναυτών στέλνεται σε αποστολή για να βρεθεί ο επόμενος πλανήτης που θα φιλοξενήσει το ανθρώπινο είδος.
Αξίζει να αναφέρουμε πως αρχικός κάτοχος του project ήταν ο Steven Spielberg ο οποίος προσέλαβε τον Jonathan Nolan για την επιμέλεια του σεναρίου. Κατά την αποχώρηση του Spielberg λόγω υποχρεώσεων την σκηνοθεσία ανέλαβε ο Christopher Nolan.
Η ταινία έχει τόσα πρακτικά εφέ όσα δεν χωράει ο νους μας. Από τα χωράφια καλαμποκιού που φυτευτήκαν μόνο για την ταινία, τους χωμάτινους ανεμοστρόβιλους που έγιναν με ειδικούς ανεμιστήρες, μέχρι και τα γυρίσματα που πήραν μέρος στην Ισλανδία!
Τέλος, ο Hans Zimmer που έχει γράψει τη μουσική για σχεδόν όλες τις ταινίες του Nolan, εδώ έκανε μία τεράστια αλλαγή, χρησιμοποιώντας το υπέροχο εκκλησιαστικό όργανο που ακούγεται στο score.
Εδώ ξεκινάμε με τα καλά. Όπως έχω πει πολλές φορές, θεωρώ τον Nolan υπεύθυνο για την super hero movie εποχή που διανύουμε. Ήταν ο μοναδικός που κατάφερε να φέρει έναν comic book ήρωα στο σήμερα και να τον προσγειώσει στην πραγματικότητα. Όπως είπε και ο ίδιος, συμπεριφέρθηκε με το Batman Begins, όπως με οποιαδήποτε άλλη ταινία.
Με την παραγωγή να ξεκινάει πολύ νωρίς, και τον ίδιο να είναι υπεύθυνος για τον σχεδιασμό κάθε μικρής λεπτομέρειας, ξεκινώντας στο ίδιο του το γκαράζ, ο Nolan δικαιολόγησε τα πάντα που χρησιμοποιεί ο ήρωας. Με τον David S. Goyer στην επιμέλεια του σεναρίου, να δηλώνει πως ο Nolan υπήρξε μέχρι και ανυπόφορος διότι αμφισβητούσε τα πάντα στον ήρωα, έχοντας τον ρόλο του δικηγόρου του διαβόλου καθόλη τη διάρκεια της προ παραγωγής.
Με νέο batmobile το γνωστό tumbler, που σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε από το μηδέν. Με πρακτικά εφέ, γυρίσματα σε υψηλές ταχύτητες, έναν σκοτεινό ήρωα όπως δεν έχουμε ξαναδεί, ένα origin story που βασίστηκε στο graphic novel Batman Year One και τον ίδιο τον ήρωα να εμφανίζεται μετά τη μέση της ταινίας, η ταινία θεωρείται η καλύτερη ταινία Batman όλων των εποχών (μέχρι το 2008 τουλάχιστον).
Ο Hans Zimmer στο score, δημιούργησε το έπος που ακούμε μέχρι σήμερα και παίζει στις live του εμφανίσεις σε όλο τον κόσμο εκτός από το Ελλαδιστάν.
Η ταινία αυτή δεν χρειάζεται συστάσεις, διότι θεωρώ πως δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην την έχει δει. Το σενάριο γραφόταν για σχεδόν 8 χρόνια, με τον Nolan να ονειρεύεται από παιδί μία ταινία που να έχει ως πρωταγωνιστές όνειρα.
Σε συνέντευξή του στο «Entertainment Weekly», ο Christopher Nolan εξήγησε ότι οι ρόλοι της ομάδας μέσα στην ταινία είναι παρόμοιοι με τους ρόλους που χρησιμοποιούνται στην κινηματογραφική παραγωγή – ο Cobb είναι ο σκηνοθέτης, ο Arthur είναι ο παραγωγός, η Ariadne είναι ο σχεδιαστής παραγωγής, ο Eames είναι ο ηθοποιός, Ο Saito είναι το Studio και ο Fischer είναι το κοινό. “Προσπαθώντας να γράψω μια δημιουργική διαδικασία με βάση την ομάδα, έγραψα αυτό που γνωρίζω”, δήλωσε ο Nolan.
Εδώ τα πρακτικά εφέ ξέφυγαν. Δημιουργήθηκαν ειδικά δωμάτια πάνω σε περιστρεφόμενες ράγες, δωμάτια στα οποία άλλαζε η κλίση του, χώροι που πλημμύριζαν με τεράστιες μάνικες νερού καθώς και εκρήξεις με ειδικά αέρια, οι οποίες κινηματογραφήθηκαν με κάμερες υψηλών καρέ ανά δευτερόλεπτο.
Για μία ακόμη φορά ο Zimmer, δημιούργησε ένα score που πλέον έχει δεθεί στο μυαλό μας ως το score του Inception.
Εδώ σίγουρα θα σηκώσουμε αντιδράσεις που την βάλαμε στο Νο2, αλλά είπαμε…
Μία από τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών, γι αυτό έχει μπει και στην 4η θέση στο imdb top rated movies. Με 2 Oscar στην κατοχή της (Best Performance by an Actor in a Supporting Role – Heath Ledger και Best Achievement in Sound Editing) 8 υποψηφιότητες, πολλά άλλα βραβεία, έσοδα πάνω από 1δις, το The Dark Knight θεωρείται η καλύτερη super hero movie που έχει γυριστεί ποτέ.
Δεν θα ξεχάσουμε την καθηλωτική ερμηνεία του Heath Ledger, τον ρεαλισμό του ήρωα, το γεγονός ότι χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά IMAX κάμερες για κάποιες σκηνές, όπου το 2007 υπήρχαν μόνο 4 σε όλο τον κόσμο, (μία εκ των οποίων καταστράφηκε κατά την διάρκεια μιας δύσκολης σκηνής) καθώς και το ανατριχιαστικό τέλος της ταινίας.
Το σενάριο υπέγραψε για μία ακόμη φορά ο ίδιος με τον αδερφό του και φιλική συμμετοχή ο Goyer, αποφασίζοντας από νωρίς να μην ασχοληθούν με το παρελθόν του Joker, ούτε να αποκαλύπτουν στοιχεία για την ταυτότητα του. Θυμόμαστε πως ο χαρακτήρας έχει δύο μονολόγους μέσα στην ταινία στους οποίους εξηγεί πως έγιναν οι ουλές στα μάγουλα του, σχηματίζοντας ένα χαμόγελο και οι δύο ιστορίες αποκαλύπτουν κάτι διαφορετικό.
Ο Heath Ledger έμεινε στην ιστορία με την ερμηνεία του και με τον τρόπο που προετοιμάστηκε γι’ αυτήν. Έμεινε μόνος του σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου για περίπου έναν μήνα και κρατούσε ένα ημερολόγιο με τίτλο “I the Joker” και με επιρροές από τον Malcolm McDowell στον ρόλο του Alex στο A Clockwork Orange.
Πρακτικά η 1η του ταινία στο Hollywood, η ταινία που κίνησε το ενδιαφέρον του κοινού και τράβηξε τα βλέμματα των κριτικών. Δύο υποψηφιότητες για Oscar (Best Writing, Screenplay Written Directly for the Screen και Best Film Editing) και ο λόγος απλός. Ο μοναδικός τρόπος αφήγησης μίας ταινίας.
Με δύο ροές μέσα στην ταινία, η μία από την αρχή προς το τέλος και η άλλη από το τέλος προς την αρχή, το Memento μας άφησε άφωνους και ο Nolan άνοιξε άτυπα μία δική του σχολή στο storytelling. Βέβαια αυτό που κατάφερε δεν είναι τόσο απλό όσο να λες μία ιστορία ανάποδα.
Δυσκολία υπάρχει, στα κριτήρια τα οποία σε κάνουν να αποφασίσεις, ποια κομμάτια θα μπουν σε ποιο σημείο της ιστορίας και πως αυτά θα κρατούν το ενδιαφέρον του κοινού. Πως θα κάνεις το κοινό να παρακολουθεί μια ιστορία, χωρίς να θυμάται γεγονότα και να τα ανακαλύπτει μαζί με τον πρωταγωνιστή. Να αναρωτιέται “τι έγινε μόλις τώρα;” και να κουμπώνει ένα ένα τα κομμάτια του παζλ.
Η ιατρική κατάσταση που βιώνει ο Leonard σε αυτή την ταινία είναι πραγματική και ονομάζεται Anterograde Αμνησία, η αδυναμία σχηματισμού νέων αναμνήσεων μετά από βλάβη στον ιππόκαμπο. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1950, οι γιατροί αντιμετώπιζαν ορισμένες μορφές επιληψίας αφαιρώντας τμήματα του κροταφικού λοβού, με αποτέλεσμα τα ίδια προβλήματα μνήμης.
Αξίζει να αναφέρουμε πως η ταινία εξετάζεται και αναλύεται μέχρι σήμερα (και είμαι σίγουρος για πολλά χρόνια ακόμη) διότι οι τακτικές που χρησιμοποιήθηκαν γνώρισαν πολλές αντιγραφές αλλά καμία με την ίδια επιτυχία.