Ο Christian είναι επιτυχημένος επιμελητής εκθέσεων σε ένα μουσείο σύγχρονης τέχνης στη Στοκχόλμη. Ένα πρωί, πηγαίνοντας στη δουλειά του, ανακαλύπτει ότι κάποιος έχει κλέψει το κινητό και το πορτοφόλι του. Το γεγονός αυτό, θα τον οδηγήσει σε μια σειρά από ατυχή συμβάντα, την ίδια στιγμή που καλείται να προετοιμάσει την μεγαλεπήβολη έκθεση «Το Τετράγωνο».
TI EΧΟΥΜΕ ΕΔΩ
«Θέλετε να σώσετε μια ανθρώπινη ζωή;»
«Όχι αυτή τη στιγμή».
Αυτές είναι η πρώτες λέξεις που ακούγονται όταν ξεκινάει η νέα κωμικοτραγική ταινία του Σουηδού Ruben Ostlund, «Το Τετράγωνο», που απέσπασε δικαίως το Χρυσό Φοίνικα του φετινού φεστιβάλ των Καννών. Η ταινία ξεκινά με μια ομάδα εργατών που αφαιρούν βίαια ένα άγαλμα από τον περίβολο του μουσείου μοντέρνας τέχνης της Στοκχόλμης για να το αντικαταστήσουν από ένα τετράγωνο περιβεβλημένο από φώτα νέον. Στην επόμενη σκηνή, μια νεαρή κοπέλα ζητά από τους απασχολημένους περαστικούς να σώσουν μια ανθρώπινη ζωή, όμως κανείς δεν προθυμοποιείται. Ένας από αυτούς είναι και ο πρωταγωνιστής μας, ο Christian, το πρότυπο του δυτικού άνδρα: είναι επιτυχημένος, προοδευτικός, οδηγεί Tesla. Είναι το ιδανικό πρόσωπο για να στήσει ο Ostlund την καυστική σάτιρά του πάνω στην υποκρισία, τον παραλογισμό και τον εγωκεντρισμό των ημερών μας.
Τίποτα δεν ξεφεύγει από το στόχαστρο του Σουηδού. Από τον γεμάτο «δήθεν» κόσμο της μοντέρνας τέχνης, την υποβόσκουσα τυραννία της πολιτικής ορθότητας και τον εξαναγκασμένο, προσποιητό ανθρωπισμό του προνομιούχου δυτικού μέχρι τον ακραίο παραλογισμό των μαζικών Μέσων και τον τρομακτικό ατομισμό του σύγχρονου ανθρώπου. Με την πρωτότυπη ματιά του και το δηκτικό μαύρο χιούμορ του, ο Ostlund συνθέτει το κινηματογραφικό πορτρέτο της σύγχρονης ανθρωπότητας. Και μέσα σε όλα αυτά παραμονεύει η παρουσία του «Τετραγώνου», μιας art installation που σε προκαλεί να διαλέξεις αν εμπιστεύεσαι τους ανθρώπους. Αν δηλώσεις, παρασυρόμενος από την αγωνία σου να μην παραδεχτείς δημόσια την αλήθεια, ότι τους εμπιστεύεσαι, θα κληθείς να αφήσεις τα προσωπικά σου αντικείμενα μέσα σε ένα τετράγωνο στο πάτωμα. Με πόση άνεση θα το κάνεις όμως;
«Το Τετράγωνο» είναι η πιο εύστοχη κριτική στην σύγχρονη πραγματικότητα που θα μπορούσαμε να δούμε. Κάθε κάδρο της είναι και μια γερή γροθιά στη συνείδησή μας, χωρίς παρόλα αυτά να έχει καμία διάθεση αφελούς διδακτισμού. Μας παρουσιάζει μια πραγματικότητα που μπορεί συχνά να αρνούμαστε να δούμε, ακριβώς γιατί είμαστε οργανικά μέρη της. Ο Ostlund επιστρατεύει την πρωτότυπη σκηνοθετική του ματιά, ένα τολμηρό σενάριο και εξαιρετικές ερμηνείες για να παραδώσει μια από τις καλύτερες και πιο δυνατές ταινίες της χρονιάς.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Το σενάριο και τη σκηνοθεσία υπογράφει ο Ruben Ostlund. Ακολουθεί ένα πολύ ιδιαίτερο αφηγηματικό μοντέλο εστιάζοντας περισσότερο στη δύναμη της κάθε ξεχωριστής σεκάνς παρά στην ενότητα και τη ροή. Αυτή η επιλογή είναι κατά βάση επιτυχημένη εκτός από ορισμένα σημεία στο δεύτερο μέρος της ταινίας που μοιάζει να γίνεται περισσότερο τμηματική απ’όσο θα θέλαμε. Παρόλα αυτά, η οξυδέρκεια και το δυναμικό χιούμορ της πένας του Ostlund σε συνδυασμό με την μοναδική ματιά του στα θέματα που διαχειρίζεται κάνουν την ταινία μια από τις πιο δυνατές κινηματογραφικές εμπειρίες της σεζόν.
Φυσικά, τίποτα από αυτά δε θα είχε αξία χωρίς την καταπληκτική ερμηνεία του Claes Bang που, παρά τις καθοριστικές παρουσίες της Elizabeth Moss και του Dominic West, έχει όλη την ταινία στους ώμους του. Από το άκρως σατιρικό πρώτο μέρος μέχρι την τραγική κλιμάκωση του δεύτερου, όλη η ταινία περνάει μέσα από το πρόσωπο του Christian, που σε συνθήκες παραδοσιακής κινηματογραφικής αφήγησης θα τον χαρακτηρίζαμε μάλλον αντιήρωα, στην προκειμένη περίπτωση όμως μπορούμε να τον ερμηνεύσουμε απλά ως μια ανησυχητική αντανάκλαση του εαυτού μας. Διότι αντίθετα με τους παραδοσιακούς αντιήρωες, αυτό που μας κάνει να αισθανόμαστε άβολα στον Christian είναι ότι αναγνωρίζουμε σε εκείνον στοιχεία της δικιάς μας συμπεριφοράς.
Η μουσική επιμέλεια της ταινίας είναι επίσης ιδιαίτερα επιτυχημένη καθώς τα βασικά θέματα αποτελούνται αποκλειστικά από vocals και δίνουν μια ενδιαφέρουσα νότα στην επένδυση της εικόνας.
ΓΙΑΤΙ ΝΑ ΤΟ ΔΩ
«Το Τετράγωνο» είναι αναμφίβολα μια σινεφίλ επιλογή. Είναι μια τολμηρή και δυναμική σάτιρα της σύγχρονης πραγματικότητας που σίγουρα θα προκαλέσει συζητήσεις και προβληματισμούς. Ο Ostlund δε διστάζει να θέσει με επιθετικότητα φλέγοντα ερωτήματα που ίσως να μην είμαστε σε θέση να αντιμετωπίσουμε. Το κάνει όμως με τέτοιο τρόπο ώστε να μην δίνει ούτε μια στιγμή την εντύπωση της αποστασιοποιημένης ηθικολογίας, γεγονός που προσδίδει στην ταινία τον μοναδικό χαρακτήρα της. Η ερμηνεία του Claes Bang είναι εκρηκτική και η ταινία στο σύνολό της αποτελεί ήδη αγαπημένη των φεστιβάλ αλλά και των βραβείων. Συμπερασματικά, είναι, απόλυτα δικαιολογημένα, μια από τις πιο must see ταινίες της χρονιάς.
ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ
ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΤΙΤΛΟΣ
The Square
ΠΡΩΤΗ ΠΡΟΒΟΛΗ
25 Αυγούστου 2017
ΠΡΩΤΗ ΠΡΟΒΟΛΗ (GR)
07 Δεκεμβρίου 2017
ΔΙΑΡΚΕΙΑ
142 λεπτά