Teorema (1968)

Ο Pasolini καδράρει στη μεγάλη οθόνη ένα μυσταγωγικό δράμα γεμάτο πολιτικούς, χριστιανικούς και κοινωνικούς προβληματισμούς. Ο “επισκέπτης”, που έτσι αναφέρεται στην ταινία διότι δεν ξέρουμε τι πραγματικά είναι, δηλαδή η μορφή είναι ανθρώπινη αλλά αυτός παρουσιάζεται ως έκπτωτος άγγελος, Σαμαρείτης, μεσσίας ή διάβολος, καταφθάνει στο κέντρο της μπουρζουαζίας για να διαταράξει σε βαθμό παράνοιας την οικογένεια τεσσάρων ατόμων και της υπηρέτριας του σπιτιού. Γίνεται ερωτικά επιθυμητός από καθέναν ξεχωριστά και ενδίδει σε όλους χωρίς δισταγμό. Μετά την τελευταία ερωτική πράξη, φεύγει και εξαφανίζεται τελείως από τις ζωές όλων. Στο σπίτι τα άτομα της οικογένειας αρχίζουν να τρελαίνονται σταδιακά ακολουθώντας διαφορετικές πορείες. Όλοι εκτός από την υπηρέτρια η οποία επιστρέφει στο χωριό της και αγιάζει. Με αυτό το αλληγορικό θρίλερ ψυχισμού, ο μεγάλος στοχαστής καταδικάζει την αστική τάξη δίχως να αφήνει κανένα σημείο διάσωσης και γκρεμίζει κάθε γέφυρα για όποιον πιθανό παράδεισο. Ποικιλία συμβολισμών, από το καλλιτεχνικό αδιέξοδο του γιου ως τη σιωπή της κόρης, την απάνθρωπη πλευρά του έρωτα που ενστερνίζεται η μητέρα μέχρι την έρημο που καταλήγει ο πατέρας. Μοναδική σανίδα σωτηρίας για την ανθρωπότητα η υπηρέτρια, ο απλός, ταπεινός, καθημερινός μέσος άνθρωπος.

Με αναφορές στον Marx (βλέπουμε στην πρώτη σκηνή να δωρίζεται το εργοστάσιο στους εργάτες) και στο Freud (χρησιμοποιώντας ως μέσο επικοινωνίας την ομορφιά, την αγνότητα και την ερωτική πράξη) ο Pasolini ρίχνει γροθιά στο κοινωνικό γίγνεσθαι με μια θρησκευτική παραβολή που όμως φέρνει τον ίδιο και την παραγωγή αντιμέτωπους με δικαστικές κυρώσεις, λόγω ανήθικου περιεχομένου και αντιχριστιανικού χαρακτήρα, όπως υποστήριξε το Βατικανό. Έχοντας όμως, ήδη μία – ίσως την καλύτερη ταινία θρησκευτικού ενδιαφέροντος (The Gospel According to St.Matthew – Το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο) – στο ενεργητικό του, βγαίνει νικητής από τη δικαστική διαμάχη. Έτσι, το Θεώρημα προσφέρει τροφή για σκέψη και το παζολινικό στίγμα διχάζει ή εμπνέει για ακόμα μία φορά.