Παίρνοντας ως αφορμή την επικείμενη προβολή της νέας Bond movie SPECTRE μέσα στον Νοέμβριο, βρίσκω την ευκαιρία να γράψω –επιτέλους- ένα αφιέρωμα σε ένα από τα αγαπημένα μου υποείδη ταινιών. Τις ταινίες με κατασκόπους.
Κάθε άνθρωπος έχει τα βίτσια του όσον αφορά το σινεμά. Υπάρχουν κάποια είδη που ακόμα και μέτρια να είναι η ταινία που πρόκειται να δει, θα κάτσει να την δει, και μη σου πω ότι θα γουστάρει κιόλας. Έτσι κι εγώ έχω κόλλημα με τα θρίλερ (από αστυνομικά μέχρι σπλάτερ), τις αμερικάνικες κωμωδίες (το παραδέχομαι, πως μπορώ να κάτσω να δω μέχρι τέλους κάθε παπ@ριά που έχει βγει τα τελευταία 40 χρόνια) και τις ταινίες με κατασκόπους.
Οι τελευταίες με τρελαίνουν γιατί μου αρέσουν ρε παιδί μου οι ίντριγκες, οι προδοσίες, η γοητεία των κατασκόπων, όλα αυτά συν το γεγονός ότι γουστάρω ψυχρό πόλεμο, μάχη με κάθε μέσο μεταξύ κουμμουνιών και καπιταλόσκυλων ιμπεριαλιστών (Αλέκα, πόσο μας λείπεις!), τείχος του Βερολίνου και λοιπά τέτοια.
Παρακάτω ακολουθεί μια λίστα με τις καλύτερες –κατά τη γνώμη μου- ταινίες με κατασκόπους σε χρονολογική σειρά.
Δεν θα μπορούσε να λείπει από αυτήν τη λίστα ο μεγάλος Αλφρεντ Χίτσκοκ. Ως λάτρης του σασπένς και προφέσορας της εισόδου του στο σινεμά, βάζει τα θεμέλια σε ολόκληρο το υποείδος των ταινιών κατασκόπων. Κεντρικός ήρωας δεν είναι ένας λουστραρισμένος υπερφυσικός κατάσκοπος, αλλά ένας απλός άνθρωπος που μπλέκεται σε ένα άγριο παιχνίδι αντιπάλων κατασκόπων. Σεμιναριακές λήψεις, τρελό κυνηγητό και μια ταινία που παρά τα χρονάκια της σε κρατάει κολλημένο στην οθόνη. Συν το γεγονός ότι εισάγει την –απαραίτητη σε όλες τις επόμενες ταινίες του είδους- κλασική γυναικάρα, διπλή πράκτορα (ουπς, σπόιλερ!) που μπλέκεται με τον πρωταγωνιστή και τον αναγκάζει να βγάλει τον ήρωα από μέσα του. Έπος, και μια από τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών…
Αγαπάμε James Bond, δεν το κρύβουμε. Ατσαλάκωτος, αλάνθαστος, αποτελεσματικός, γοητευτικός, γυναικάς, ότι θα ήθελε δηλαδή κάθε άντρας να είναι και ότι κάθε γυναίκα ονειρεύεται. Θα μπορούσα να βάλω σε αυτήν τη λίστα πολλές από τις ταινίες της σειράς, αλλά επιλέγω αυτήν για τους παρακάτω λόγους:
Τον Sean Connery.
Ο αξεπέραστος James Bond. (Μην μου μιλήσει κανείς για τους ξεπλυμένους Roger Moore και Daniel Craig, ή τον Αμερικάνο -ιεροσυλία- Pierce Brosnan!)
Τον τρομερό κακό.
Ο Goldfinger είναι, κατά τη γνώμη μου, ο καλύτερος κακός της σειράς. Ένας δαιμόνιος επιχειρηματίας με παγκόσμια παρουσία (και όχι ένας τρελός επιστήμονας), σαδιστής (εννοείται), που θα κάνε τα πάντα για να βγάλει παραπάνω χρήμα. Σήμερα, στην παντοκρατορία του κεφαλαίου (Αλέκα σε ξαναεπικαλούμαι!) θα λατρευόταν ως υπερεπιτυχημένος.
Την ασημί Aston Martin DB5.
Χωρίς σχόλιο
Την εισαγωγή των κλασικών, μπροστά από την εποχή τους, gadget του James Bond
Θες κι άλλα;
‘Η το αντίθετο του James Bond. Ο προβληματικός, με απώλεια μνήμης, ανθρώπινος, μα και πιο φονικός και επικίνδυνος πράκτορας του κόσμου είναι εδώ. Ένας πράκτορας έρμαιο των πρακτικών των μυστικών υπηρεσιών, που στο δρόμο προς την επανάκτηση της μνήμης του θα κάνει δικό του έρμαιο τις τελευταίες. Ελάχιστη χρήση οπτικών εφέ, πολλή δράση, ρεαλισμός και καταιγιστικό μοντάζ. Σφιχτοδεμένο στόρι, με σκηνοθεσία που σε κρατάει σε κάθε λεπτό των τριών ταινιών. Και φαντάσου, το καταφέρνει αυτό με τον άχρωμο, άοσμο και ατάλαντο Matt Damon (που πάντως ταιριάζει στον ρόλο του ενός από εμάς που τυχαίνει να είναι και υπερκατάσκοπος). Φαντάσου τι θα κατάφερνε με καμιά “ηθοποιάρα”. Ταινίες που ξεφεύγουν από τα όρια του είδους, φλερτάρουν με το δράμα και τις ταινίες μυστηρίου και είναι σαφώς επηρεασμένες από το αριστούργημα του Hitchcock που αναλύσαμε παραπάνω. Αν δεν έχεις δει έστω και μια από τις τρεις ταινίες, σε αφήνω μετεξεταστέο και παρακαλώ την επόμενη φορά να έρθεις με τον κηδεμόνα σου!
Ποιος είπε πως οι ταινίες κατασκόπων είναι αποκλειστικά περιπέτειες. Το παραπάνω γερμανικό αριστούργημα αποδεικνύει ότι μια ταινία με κεντρικό (αντί)ήρωα έναν κατάσκοπο -μα κατά βάθος με ήρωα όλο το παράφρον σύστημα παρακολούθησης και κατασκοπείας των πολιτών της πρώην Ανατολικής Γερμανίας διαμέσου της περίφημης Στάζι- μπορεί να ξεφύγει τόσο πολύ από τις κλασικές μανιέρες και να αγγίξει τόσο πολύ τις ψυχές ενός παγκοσμίου κοινού, σινεφίλ και μη.
Στην ουσία μιλάμε για ένα καθαρόαιμο δράμα, με κάποιες πινελιές αρχαιοελληνικής τραγωδίας, το οποίο με όχημα το υπέροχο σενάριο του, την αλάνθαστη σε ρυθμό και εικόνα σκηνοθεσία του άνισου Florian Henckel von Donnersmarck και τις τρομερές ερμηνείες των ηθοποιών του (κυρίως του αδικοχαμένου Ulrich Mühe στον πρωταγωνιστικό ρόλο, που παίζει με έναν απίστευτο καμβά εκφράσεων, σε ένα βλέμμα που διαπερνά το πανί και σε στοιχειώνει για μια ζωή) καταφέρνει να κάνει τις δύο ώρες διάρκειας του να περάσουν νεράκι, χωρίς ίχνος πυροβολισμών, ειδικών εφέ και περίεργων gadgets. Σε κάνει να πιστεύεις ότι έζησες πραγματικά αυτό που είδες, πως ήσουν κάπου εκεί δίπλα, στην Ανατολική Γερμανία των 80s. Και σας το λέει ένας άνθρωπος που απεχθάνεται την δήθεν κουλτούρα και το εμμονικά αργόσυρτο σινεμά. Και που έχει δει την εν λόγω ταινία πάνω από 5 φορές. Αν δεν την έχετε δει, κάντε το αμέσως. Το σινεμά στα καλύτερά του.
Και μετά την παραπάνω έκρηξη ποιότητας, δεν θα μπορούσε να παραληφθεί από αυτήν τη λίστα μια κατεξοχήν κατασκοπευτική σειρά περιπετειών, που αναβίωσε το είδος τη δεκαετία του 90, όταν αυτό είχε αρχίσει να φθίνει επικίνδυνα μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου, με αυτήν την τέταρτη της συνέχεια να αποτελεί την κορύφωση της.
Στιλιζαρισμένη, με καταιγιστικό μοντάζ, με έναν κοκάκια Tom Cruise να τρέχει σε τρελούς ρυθμούς και να κάνει τα κασκαντεριλίκια μόνος του, στην ηλικία των 50, το Ghost Protocol είναι μια Spy movie που συνοδεύεται από τεράστια κατανάλωση ποπ κορν. Μια ταινία που σε καυλώνει τόσο πολύ που βγαίνοντας από το σινεμά θες να τα σπάσεις όλα (έτσι τουλάχιστον ένιωσα εγώ). Ένας πετυχημένος συνδυασμός θρίλερ μυστηρίου και action movie εμπλουτισμένος με πολύ χιούμορ. Μια τρομερά διασκεδαστική ταινία κατασκόπων που απευθύνθηκε σε ένα τεράστιο κοινό, όπως ο James Bond στα 60s. Για την ακρίβεια, μια ταινία τύπου James Bond για τις μάζες της δεκαετίας των 10s.
Η λίστα αυτή θα είναι ανολοκλήρωτη αν δεν αναφερθώ και στα 5 παρακάτω διαμάντια, που κατά κάποιον (ιδιαίτερο) τρόπο φλερτάρουν με την κατασκοπεία και που κάθε φιλμάκιας που σέβεται τον εαυτό του θα πρέπει να έχει δει!
Η αλλιώς “SOS Πεντάγωνο καλεί Μόσχα”. Η αξεπέραστη σάτιρα του Stanley Kubrick στηλιτεύει ανελέητα την απύθμενη ηλιθιότητα του Ψυχρού Πολέμου, τη στιγμή που ο τελευταίος βρισκόταν στο απόγειό του. Κατάσκοποι, μυστικές υπηρεσίες και αρχηγοί κρατών παρουσιάζονται τόσο γελοίοι πίσω από το προσωπείο σοβαρότητας που φοράνε, σε μια ταινία που συνδυάζει το γέλιο με τον προβληματισμό. Επική και αξέχαστη η σκηνή του πολεμοχαρή καουμπόι που καβαλά σαν ταύρο σε ροντέο την πυρηνική βόμβα καθώς αυτή πέφτει.
Πολύ πριν τα 70s όπου έγινε μόδα ο κανιβαλισμός ταινιών με το ξεπέταγμα των παρωδιών στην Αμερική, και σχεδόν ταυτόχρονα με την παραπάνω πολιτική παρωδία του Kubrick, ο τεράστιος Θανάσης Βέγγος μας συστήνει έναν κατάσκοπο πολύ διαφορετικό από τους άλλους. Αθάνατο χιούμορ, σκηνές ανθολογίας και ο πιο “γιωτόμπαλος” πράκτορας που υπήρξε ποτέ!
Δυο κατά λάθος κατάσκοποι που δεν αφήνουν τίποτα όρθιο στο διάβα τους, μας επιφυλάσσουν στιγμές απείρου γέλιου σε αυτήν την τρελή κωμωδία. Λιωμένη βιντεοκασέτα όταν ήμουν μικρός και προβολές μεσημέρια Σαββάτου στην τηλεόραση. Ωραίες αγνές εποχές, και το τιμ των Blues Brothers (Σκηνοθεσία John Landis, Chevy Chase και Dan Akroyd στους πρωταγωνιστικούς ρόλους) ακόμα σε κέφια.
Πόσο γ@μάτος μπορεί να είναι ο Mike Meyers σε αυτόν τον ρόλο (και σε πολλούς άλλους ) μες στην τριλογία ταινιών με πρωταγωνιστή των ομώνυμο ήρωα! Πόσος κανιβαλισμός στον James Bond, στα Swinging sixties, και πόσες σκηνές που μόνο που τις θυμάσαι σκας στα γέλια σαν βλαμμένος! Οι Άγγλοι την μισούν, οι υπόλοιποι την λατρεύουμε την τριλογία αυτή. Psychedelic Baby!
Και last but not least αυτή η πολεμικό-κατασκοπευτικό-σπλατερο-κωμική περιπέτεια (ναι, όλα αυτά) του λατρεμένου μου, καυλωμένου με το σινεμά, Tarantino (από τους λίγους σκηνοθέτες που δεν έχει γυρίσει μπούρδα ακόμη, παρόλο που παντρεύει τόσο ετερόκλητα είδη στις ταινίες του). Βλαχοαμερικάνοι κατάσκοποι σε μυστική αποστολή εναντίον των Ναζί στην Ευρώπη κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τι να λέμε τώρα. Σκέτη ηδονή!