Poster

Ο Άρθουρ Φλεκ, ένας περιθωριοποιημένος κλόουν που αντιπαλεύει την οικονομική δυσπραγία, καλείται να διαχειριστεί την κολοσσιαία μοναξιά του και την άκαρδη φύση της κοινωνίας.

TI EΧΟΥΜΕ ΕΔΩ

Σε μια πόλη που μια απεργία έχει οδηγήσει στην επέλαση των μεταλλαγμένων αρουραίων, ένας σκελετωμένος τύπος επιβιώνει, έχοντας πενιχρό εισόδημα και μια μητέρα που αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα υγείας. Ο ίδιος δεν πάει πίσω. Παρουσιάζεται εβδομαδιαίως σε κάποιο κέντρο πρόνοιας, όπου μια ψυχρή και καταβεβλημένη από την ανυπόκριτη αδιαφορία του πολιτικού σώματος ψυχολόγος στέκει παγερά απέναντί του, ακούγοντας με διακριτική κόπωση τον πικρό μονόλογο ενός ανθρώπου που φλέγεται εσωτερικά, καταπιέζοντας την οργή του.

Ο Φλεκ ελπίζει στην καταξίωση στο χώρο της κωμωδίας. Δουλεύει τα αστεία του, παρακολουθεί τακτικά παραστάσεις και δε χάνει επεισόδιο από το αγαπημένο του τηλεοπτικό πρόγραμμα, ένα talk show που παρουσιάζει ο φτασμένος Μάρεϊ Φράνκλιν. Καταβάλλει ειλικρινείς προσπάθειες να χαρίσει χαμόγελα, όμως κανείς δεν του το επιτρέπει. Ο κόσμος σπαράζει τριγύρω του, αποσυντίθεται. Η ευγένεια έχει κατατροπωθεί, η διαφθορά έχει στεγανοποιηθεί, τα χρήματα εξανεμίζονται, η δημόσια υγεία  φθείρεται. Μια χυδαία ξεδιαντροπιά αναδύεται, από την οποία ο διχασμός κοχλάζει, αναμένοντας τον τέλειο εκφραστή της έκρηξης. Τη φιγούρα που θα περιφρονήσει το ύπουλο τμήμα των θεσμών και θα σπάσει τη δουλοπρέπεια εμφατικά. Σε αυτό το πλαίσιο σχηματίζεται ο Τζόκερ, το ανήμερο θεριό ξεχασμένων ενστίκτων και αποκρουστικών παρορμήσεων, ο οποίος πάσχει πρωτίστως από έλλειψη αγάπης.

Το γέλιο του σαρώνει άβατα σημεία του υποσυνείδητου. Η ματιά του ακτινοβολεί απόλυτο μίσος. Ρέπει διαρκώς προς την ιδέα που θέλει να απεμπολήσει- μια ενδεχόμενη βίαιη εκτροπή- μα δεν μπορεί να συνεχίσει να αποδέχεται τη μοίρα του αιώνια. Κάποια στιγμή, αποφασίζει να την αδράξει, ακόμα και αν αυτό πιστοποιεί την απελευθέρωση του αδυσώπητου εαυτού του. Ο Τζόκερ, ένας χαρακτήρας που αφέθηκε στην παραπλανητική εικόνα της ελπίδας, βάφεται και ανακοινώνει πως θα σταματήσει να ξεροσταλιάζει στο κατώφλι μιας πιθανής εναλλακτικής πραγματικότητας, όπου ο σεβασμός θα θριαμβεύει και η αγένεια θα έχει εξαλειφθεί. Αναλαμβάνει δράση.

Η ταινία μοιάζει με πορτρέτο. Ένας αποτυχημένος διασκεδαστής με μεγαλεπήβολα σχέδια (σαφείς οι ομοιότητες με τον “Βασιλιά της Κωμωδίας”) συγκεντρώνει τα ψυχεδελικά παράδοξα μιας παρηκμασμένης κοινωνίας και, δίχως να αυτοπροβάλλεται ως διασώστης των αγνοημένων μειονοτήτων, γίνεται εκπρόσωπος μιας μανιασμένης εξέγερσης ενάντια στον αμαρτωλό, μουχλιασμένο και μεγαλόσχημο κόσμο που επαίρεται για την υποτιθέμενη επικρατούσα δικαιοσύνη. Ακριβώς σε αυτήν την καμπή εμφανίζεται ο “Ταξιτζής” (επίσης του Σκορσέζε), δηλαδή εκείνος ο χαρακτήρας που ξεσπά, περνώντας στην αυτοδικία. Σβήνει μέσα του και η τελευταία αχτίδα πιθανής σωτηρίας και η αρρωστημένη ορμή του που επώαζε στην αφάνεια, αποχαλινώνεται και διαρρηγνύει τη λογική του εύθραυστου και καταφρονεμένου άνδρα, ο οποίος έμαθε να σιωπά, αλλά όχι και να θάβει όσα τρυπούν την καρδιά του, αφήνοντας ανεξίτηλα σημάδια.

Είναι, λοιπόν, προϊόν μιας απορρυθμισμένης οντότητας δίχως πρόσωπο, ενός αποκρουστικού μηχανισμού που ροκανίζει την αξιοπρέπεια και ταπεινώνει τον άνθρωπο. Τα κονδύλια για την παροχή ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης στερεύουν, οι αυτόκλητοι σωτήρες αναίσχυντα δηλώνουν μεσσίες και η διασκέδαση σημαίνει εξευτελισμό, διαπόμπευση. Ο Άρθουρ Φλεκ αντιστέκεται στη φθονερή, σκοτεινή πλευρά του, μέχρι να φτάσει στο σημείο να ερμηνεύσει το σύστημα ως μια αδιατάραχτη, συνεπή στην τραχύτητά της, δέσμη αλαζονείας και ανυποληψίας, οπότε και εφορμά εναντίον του με μια μάσκα που φαντάζει χαρούμενη, αλλά κρύβει τη συντέλεια του απατηλού ονείρου και την απαρχή της ανώμαλης, σαδιστικής συμπεριφοράς του κατόχου της.

Έτσι, ο Τζόκερ χορεύει στα μουντά, απωθητικά σκαλιά του Γολγοθά του, ξεκινώντας τη φρικιαστική σταδιοδρομία του. Μα, πόσο διαφορετικά θα μπορούσαν να είναι όλα, αν είχε γνωρίσει λίγη αγάπη. Ένα φίλο, μια κοπέλα, ένα άτομο να του παρασταθεί και να τον εμπνεύσει, να τον καθοδηγήσει. Πόσο απαλλαγμένος θα ήταν από τις αποτρόπαιες σκέψεις που του τριβελίζουν το μυαλό, πόσο εύκολα θα έθαβε το ομιχλώδες, τρομακτικό τμήμα της προσωπικότητάς του που βρίσκει διέξοδο στο έγκλημα. Ο Τζόκερ οπωσδήποτε είναι κακοποιός που διαπράττει ειδεχθή εγκλήματα. Αλλά που ήμασταν όλοι εμείς όταν χρειαζόταν να τον τραβήξουμε από το ερεβώδες χάος που τον περιέκλειε; Πότε στηρίξαμε τον οποιοδήποτε που παρακαλούσε για οίκτο και συμπόνια;

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Ανεπανάληπτα παραστατικός, ο Joaquin Phoenix πιθανότατα μας χαρίζει την πιο πετυχημένη, συναισθηματική, πληγωμένη εκδοχή του πασίγνωστου ήρωα των κόμικς. Ακριβής, στιλπνός, στενάχωρα σκεπτικός όταν πρέπει και αλησμόνητα βάρβαρος σε άλλες περιπτώσεις, δεν αφήνει βλέμμα να γλιστρήσει στα άλλα πρόσωπα της πλοκής. Ο Τζόκερ του συμπυκνώνει όσα στοιχεία εμπνεύστηκαν οι δημιουργοί του και κατέχει μια ρηξικέλευθη μαγεία που δε γνωρίζαμε καν πως ήταν εφικτή. Από πολύ νωρίς ερχόμαστε αντιμέτωποι με έναν εσωστρεφή, ανασφαλή και μελαγχολικό άνθρωπο που η παράκρουση του γνέφει ελκυστικά συνεχώς, με την κοινωνία ουσιαστικά να σφυρίζει αδιάφορα μπροστά στη μαρτυρική του προσπάθεια για εύρεση ευτυχίας.

Εξυπακούεται πως η προσέγγιση του Todd Phillips κρίνεται αριστουργηματική. Λεπτοδουλεμένα θριλερική και δακρύβρεχτα τρυφερή, μεταγγίζει μεγαλείο στη θλίψη, δίχως να παρεκτρέπεται στην πεπατημένη καταγραφή της τελευταίας. Αν κάπου ο Αμερικανός σκηνοθέτης λανθάνει, είναι στο ελαφρώς απλοποιημένο πολιτικό του σχόλιο, όπου για να τονιστεί η οικονομική και ταξική απόκλιση μεταξύ των κοινωνικών ομάδων, παρατηρεί αφαιρετικά, σημειώνοντας παράλληλα ανάγλυφα τις αιτίες της δικαιωματικής αντεπίθεσης του ήρωά του. Σε αυτήν του την προσπάθεια συμπράττουν οι ανατριχιαστικές μελωδίες, οι οποίες μεταθέτουν αγωνία και σπαραγμό στο θεατή.

Μέγας βοηθός το σενάριο, το οποίο προσυπογράφει ο σκηνοθέτης με τον Scott Silver. Μια αποκρυπτογράφηση του Τζόκερ που, δίχως να αποτυπώνει επακριβώς τα κόμικς, διέπεται από την καταλυτική ουσία της διαμόρφωσης του χαρακτήρα, ενώ φωτίζει και τους λόγους της διαμάχης του πιο επιβλητικού κακού ενάντια στον Μπάτμαν. Τα μόνα σημεία που παραπαίουν εντοπίζονται στην αποστομωτική ανατροπή στη σχέση μάνας-γιου και στη ραγδαία κορύφωση του διπολισμού, αφού τα εμπρηστικά σχόλια που ακούγονται συχνά από τους φορείς της εξουσίας δε μοιάζουν πιστευτά, καθώς αυτομάτως η άρχουσα τάξη θα διακινδύνευε την πλεονεκτική της θέση. Άξια αναφοράς, όμως, είναι η ένταξη του φαντασιακού στοιχείου στην ταινία, το οποίο ακροβατεί με αξιόλογη σταθερότητα στο σχοινί της πραγματικότητας.

ΓΙΑΤΙ ΝΑ ΤΟ ΔΩ

Μια προσπάθεια να διαφανεί το ανθρώπινο επίπεδο ενός κόμικ ήρωα περιέχει το ρίσκο να σπιλώσει το μύθο του ή, αντίθετα, να αναδείξει μια άγνωστη πλευρά του επιτυχημένα. Στο “Τζόκερ” η στυγνή, αιμοδιψής φύση του πρωταγωνιστή δε στηλιτεύεται ως αναίτια επιθετικότητα, αφού η παραφροσύνη δικαιολογείται σαν αποτέλεσμα ενός αστικού εμφυλίου πολέμου. Ο Άρθουρ Φλεκ, εν τέλει, αναπαρίσταται ως σκληρός εκδικητής που δεν πασχίζει να αποκαταστήσει τη νομοτέλεια, αλλά να περισώσει τον ελάχιστο αυτοσεβασμό που φωλιάζει μέσα του. Ένας τέτοιος άνθρωπος, όσα κατάπτυστα αδικήματα και αν του πιστώνονται, δεν παύει να σφραγίζει τη ρυπαρή έκφανση της κοινωνίας που τον εξέθρεψε άθελά της, μορφοποιώντας τον σε αμετανόητο villain.

 

ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ

ΣΕΝΑΡΙΟ
9
ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ
9
ΜΟΥΣΙΚΗ
9
ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ
9
Reader Rating72 Votes
5.9
9
Poster

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΤΙΤΛΟΣ

Joker

ΠΡΩΤΗ ΠΡΟΒΟΛΗ

02 Οκτωβρίου 2019

ΠΡΩΤΗ ΠΡΟΒΟΛΗ (GR)

03 Οκτωβρίου 2019

ΔΙΑΡΚΕΙΑ

122 λεπτά

ΕΙΔΟΣ

ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ

ΓΛΩΣΣΑ

BUDGET

$55.000.000