17 Ιουλίου 2008. Η ημερομηνία που στην Ελλάδα υποδεχθήκαμε το sequel της επιτυχημένης ταινίας του Christopher Nolan, Batman Begins (2005) με τίτλο The Dark Knight.
Δέκα χρόνια αργότερα το The Dark Knight (Η 1η ταινία Batman χωρίς το όνομα του ήρωα στον τίτλο της), θεωρείται μία από τις πιο πετυχημένες ταινίες όλων των εποχών. Κατέχει την 4η θέση imdb top rated movies, 2 Oscar στην κατοχή της και πάνω από 1δισεκατομμύρια δολάρια έσοδα.
Μετά από πραγματικά υπεράριθμες super hero movies που έχουν βγει στην εποχή που διανύουμε, το The Dark Knight παραμένει σταθμός σύγκρισης για τον παγκόσμιο κινηματογράφο. Γιατί όμως συμβαίνει αυτό;
Γιατί στην σκηνοθετική καρέκλα έχουμε έναν από τους πιο ικανούς σκηνοθέτες; Ναι ο Christopher Nolan, θεωρείται ο άνθρωπος που είναι πολύ καλός στη δουλειά του! Χτίζει υπέροχους κόσμους και βασίζεται σε επίγεια και βατά κάδρα. Διαβάστε εδώ για τις ταινίες του. Γιατί έχει ένα υπέροχο cast; Μα φυσικά, διότι έχουμε ηθοποιούς που έχουν πλούσια βιογραφικά και επιτυχημένο παρελθόν, συν το γεγονός ότι είχαμε μία εκπληκτική ερμηνεία του Heath Ledger (1979–2008). Γιατί η μουσική είναι ανατριχιαστική; Βεβαίως ναι, διότι είναι από τα καλύτερα κομμάτια που έχει γράψει ο Hans Zimmer. Ακόμη τα ακούμε και ακόμη παίζονται στις live εμφανίσεις του.
Όλοι οι παραπάνω λόγοι όμως, δεν είναι αυτοί που κρατούν ακόμη την ταινία στα ύψη του παγκόσμιου σινεμά.
Παρακάτω λοιπόν, θα αναλύσουμε (όσο πιο συγκρατημένα γίνεται) κάποιους από τους λόγους που το The Dark Knight παραμένει μία από τις καλύτερες ταινίες και η καλύτερη super hero movie.
SPOILER ALERT για όσους δεν έχετε δει την ταινία, βέβαια αν δεν την έχετε δει θα πρέπει να ντρέπεστε. Οπότε δείτε τη ΤΩΡΑ και επιστρέψτε στο άρθρο τούτο.
Ξεκινάμε αναιρώντας ότι είπαμε παραπάνω; Ναι και όχι. Αλλά λυπάμαι που θα χαλάσω την άποψη σας. Η ταινία θέτει τα προσγειωμένα θεμέλια της πολύ νωρίς. Και προσγειώνεται ακόμη περισσότερο, βγάζοντας κάθε πινελιά φαντασίας από το σενάριο. Ναι ξέρω, έχουμε τον Batman και τον Joker μέσα στην ίδια ταινία, οπότε μιλάμε για μυθοπλασία βασισμένη σε super hero comic. Αν όμως δούμε λίγο πιο βαθιά το σενάριο και τους χαρακτήρες βλέπουμε τον καλό και τον κακό σε μια πόλη να έρχονται σε αντιπαράθεση. Προφανώς δεν μιλάμε για μία εισβολή εξωγήινων που καταλήγει σε μία επική μάχη στο τέλος της ταινίας την ώρα που ανοίγει η πύλη για μια παράλληλη διάσταση. Αλλά για κάποιον που προσπαθεί να δώσει την δική του πινελιά στην πόλη που θέλει να κατακτήσει.
Βασικότερη επιρροή για τον Christopher Nolan υπήρξε το HEAT του Michael Man. Και όντως οι ομοιότητες είναι πολλές, με αποκορύφωμα την συνάντηση των δύο χαρακτήρων στη μέση της ταινίας. Θα ήταν ίσως λίγο άτοπο να συγκρίνουμε το The Dark Knight με άλλες super hero movies μιας και ο Nolan έφτιαξε ένα δικό του σύμπαν όπως το είχε ονειρευτεί.
Στο σημείο αυτό να πούμε πως ο Nolan όπως είχε δηλώσει, υπήρξε και τυχερός. Δεν ένιωσε την πίεση του στούντιο να γυρίσει τα sequels και αυτό διότι τότε δεν είχε ιδιαίτερο ανταγωνισμό. Το MCU, δεν είχε φτάσει στα σημερινά επίπεδα και ο Nolan παράλληλα, έδινε σάρκα και οστά σε κάθε σενάριο που είχε στο συρτάρι του, σημειώνοντας τεράστιες εισπρακτικές επιτυχίες.
Ο Batman από την φύση του ως χαρακτήρας δεν θεωρείται υπερήρωας. Πιο πολύ ως ένας έξυπνος, πλούσιος και πληγωμένος άνθρωπος, με σωστή εκπαίδευση και κίνητρα. Προφανώς τόσο στα comics, όσο και στο σινεμά τον έχουμε δει στα πλαίσια της υπερβολικής φαντασίας, αλλά σίγουρα μιλάμε για έναν ήρωα που εύκολα μπορείς να προσγειώσεις. Ο Nolan το έκανε αυτό από το Batman Begins, δικαιολογώντας τα πάντα.
Σε ποιον στηρίζεται η ταινία περισσότερο; Στο Bruce Wayne. Στον άνθρωπο που κρύβουμε όλοι μέσα μας. Αυτόν που κάνει τα πάντα για να πετύχει το σκοπό του, αλλά έχει όρια. Συναντά δυσκολίες, είναι πεισματάρης, ανυπόμονος και κάνει λάθη. Κουράζεται και εύχεται να έρθει σύντομα η μέρα που θα τα παρατήσει και θα δώσει την σκυτάλη σε κάποιον άλλον. Κάποιον ήρωα με πρόσωπο, που ο κόσμος θα εμπιστεύεται.
Όταν φοράει τη στολή, μπαίνει σε έναν ρόλο. Ρόλο που και ο ίδιος φοβάται, διότι αισθάνεται να χάνεται στην σκοτεινή περσόνα που τον έχει δαιμονίσει. Ο Batman μπορεί να είναι ο οποιοσδήποτε από εμάς! (Αρκεί να έχουμε την εκπαίδευση και το αστείρευτο χρήμα).
Μία ταινία που σέβεται τον εαυτό της, έχει έναν ενδιαφέρον κακό χαρακτήρα. Όχι κάποιον γραφικό, με ύφος καρικατούρας που γελάει την ώρα που αποφασίζει το σχέδιο του και η κάμερα απομακρύνεται από το πρόσωπο του.
Αλλά αυτόν που αποτελεί αίνιγμα, τόσο για το παρελθόν του όσο και για τις πράξεις του. Στο The Dark Knight δεν θυμόμαστε τον χαρακτήρα του Joker μόνο από την εκπληκτική ερμηνεία του Heath Ledger και ούτε φυσικά επειδή είναι ο πιο γνωστός ανταγωνιστής του Batman. Θυμόμαστε τον χαρακτήρα γιατί αποτέλεσε πραγματική απειλή για τον ήρωα.
Σε αυτή τη φράση κρύβεται η ουσία για τον κακό κάθε ταινίας. Ο Joker εδώ αποτέλεσε τον απόλυτο ανταγωνιστή για τον Batman. Δεν θα λειτουργούσε το ίδιο καλά, αν στην θέση του σκοτεινού ιππότη είχαμε κάποιον άλλον. Ο σωστός ανταγωνιστής είναι εκείνος που σπρώχνει την ήρωα να κάνει επιλογές τις οποίες δεν δέχεται να κάνει. Επιλογές που αποκαλύπτουν την ανθρώπινη φύση του. Όσο μεγαλύτερη είναι η πίεση, τόσο πιο δύσκολες είναι και οι επιλογές.
Στην καλύτερη σκηνή της ταινίας, στην συνάντηση των δύο χαρακτήρων στο αστυνομικό τμήμα, η οποία οδηγείται σε ανάκριση από τον Batman, γίνεται η μεγαλύτερη αποκάλυψη. Ο ήρωας μας δεν έχει όπλα, δεν έχει επιρροή απέναντι στον κακό. Και η βία δεν λύνει τίποτα. “You have nothing to threaten me with, nothing to do with all your strength”.
Χαρακτηριστική σκηνή της ταινίας, όταν ο Batman χρησιμοποιεί εξοπλισμό της εταιρείας του για να παρακολουθεί κάθε τηλέφωνο στην Gotham. Όταν ζήτησε τη βοήθεια του Lucius Fox, εκείνος δέχθηκε να βοηθήσει, αλλά απείλησε με παραίτηση αν ο εξοπλισμός παραμείνει στην εταιρεία. Διότι, η παραβίαση των ιδιωτικών κλήσεων, αποτέλεσε ηθικό όριο για τον ίδιο.
Μεγάλη επιρροή για τον Nolan, αποτέλεσε επίσης το Seven του David Fincher. Εκεί όπως και στο The Dark Knight, ο κακός δεν ενδιαφέρεται για τα χρήματα. Δεν ενδιαφέρεται για την φήμη ή την καλή ζωή. Αλλά καθαρά για την ιδεολογία του και την απόδειξη της ουσίας.
Όλοι είμαστε “αμαρτωλοί” και μπορούμε να βάψουμε τα χέρια μας με αίμα, όταν βρεθούμε στις κατάλληλες συνθήκες.
Ο κατάλληλος ανταγωνιστής, φέρνει τον ήρωα σε αδιέξοδο με αποτέλεσμα η ανθρώπινη φύση του να τον κάνει να ζητήσει βοήθεια από τους γύρω του. Έτσι έχουμε την σκηνή με τον Harvey Dent, ο οποίος παίρνει τον ρόλο του δολώματος για να κάνει τον Joker να εμφανιστεί, την ώρα που ο επιθεωρητής Gordon, σκηνοθετεί τον θάνατο του για να βγει από την εξίσωση την δεδομένη στιγμή. Ενώ ο πιστός Alfred, διδάσκει τον ήρωα μας για τα πραγματικά κίνητρα ενός ανθρώπου που είναι ικανός να φέρει το χάος, για να αποδείξει την θεωρία του. Να δει τον κόσμο να καίγεται.
Ο ήρωας μας καταλαβαίνει, μαθαίνει και ωριμάζει χωρίς να κάνει τα ίδια λάθη. Αυτό ονομάζεται ανάπτυξη χαρακτήρα!
Ποιος είναι όμως ο πραγματικός λόγος που οι δύο χαρακτήρες βρίσκονται σε αντίπαλα στρατόπεδα; Η απόδειξη ιδεολογιών; Ή κάτι πιο βαθύ;
Ο πραγματικός πρωταγωνιστής του The Dark Knight, είναι η ίδια η Gotham City. Ο κόσμος, οι καθημερινοί άνθρωποι σαν εμάς. Όλοι αυτοί αποτελούν την ψυχή της πόλης. Ποιες κινήσεις θα κάνουμε, όταν τα πράγματα δυσκολέψουν. Θα ενωθούμε ή θα εναντιωθούμε;
Ο Nolan επιλέγει σοφά. Δεν μας δίνει στο πιάτο, κατά τη διάρκεια της 3ης πράξης μία μάχη σώμα με σώμα μεταξύ των δύο χαρακτήρων. Μας δίνει την σκηνή με τα πλοία, τα οποία είναι γεμάτα κόσμο με σκοπό την εκκένωση της πόλης. Το καλύτερο κοινωνικό πείραμα, προς απόδειξη της πραγματικής ψυχής της πόλης.
Όταν αποδεικνύεται πως ο κόσμος παραμένει ενωμένος, ο Joker βγάζει το τελευταίο του χαρτί. Τον Harvey Dent, ως Twoface πλέον, στον οποίο κατάφερε να αποδείξει, ότι το σύστημα είναι διεφθαρμένο τόσο βαθιά, που δεν υπάρχει λόγος ύπαρξης ενός ήρωα. Μόνο ενός εκδικητή.
Ο ήρωας μας, παραμένει αφανής στο τέλος της ταινίας. Παίρνει στους ώμους του κάθε ευθύνη, για να κρατήσει την πίστη του κόσμου ψηλά και καταλήγει κυνηγημένος. Γιατί είναι ο ήρωας που αξίζει στην Gotham, αλλά όχι αυτός που της χρειάζεται. Η ψευδαίσθηση της ακεραιότητας και της αξιοκρατίας, είναι αυτά που θέλει ο κόσμος να ακούσει και ας μην τα πιστεύει πραγματικά.
Εξάλλου, αυτό δεν γίνεται και στην πραγματικότητα;