Ο Caleb (Domhnall Gleeson), προγραμματιστής στη μεγαλύτερη ιστοσελίδα αναζήτησης του κόσμου, κερδίζει την ευκαιρία να συναντήσει το αφεντικό του, που ζει σε μια τεράστια έπαυλη στη μέση του πουθενά. Ο πολυεκατομμυριούχος Nathan (Oscar Isaac) του αποκαλύπτει πως έχει δημιουργήσει μια μηχανή με τεχνητή νοημοσύνη και ότι τον επέλεξε για να την δοκιμάσει διαδραστικά, εκτελώντας το λεγόμενο “Turing Test” για να κρίνει αν πρόκειται για νοήμον ον. Και κάπως έτσι ο Caleb γνωρίζει την Ava…
TI EΧΟΥΜΕ ΕΔΩ
Ταινίες επιστημονικής φαντασίας με τεχνητή νοημοσύνη (Α.Ι.) έχουμε δει πολλές. Το θέμα έχει καλυφθεί από πολλές οπτικές γωνίες, σε διαφορετικές εποχές και οι περισσότερες συνήθως δρουν διττά ως εξερεύνηση της ανθρώπινης φύσης ή/και των συνεπειών που φέρνει η απόκτηση της απόλυτης γνώσης. Το δεύτερο απασχολεί τον άνθρωπο από την αρχαιότητα, από το Δέντρο της Γνώσης στη Βίβλο και το Κουτί της Πανδώρας στην ελληνική μυθολογία. Αξίζει να σημειωθεί πως και στους δύο μύθους η πρώτη γυναίκα είναι στην ουσία υπαίτια για την απελευθέρωση του κακού στον κόσμο. Αν και δεν είναι ξεκάθαρο από την αρχή, αυτό αποτελεί ένα από τα θέματα που βάζει κάτω από το μικροσκόπιό του το “Ex Machina”.
Δε υπάρχει κάποια εμφανής ένδειξη για το αν η ταινία διαδραματίζεται στο παρόν ή στο μέλλον, πάντως όπως αναφέρει και ο ίδιος ο Nathan “Αν δε το έκανα εγώ, θα το έκανε αργότερα κάποιος άλλος. Είναι θέμα του πότε, όχι του αν…”. Η ταινία φαίνεται να ασκεί κριτική σε εταιρίες όπως η Google (δεν είναι παράλογο να σκέφτεται κανείς την μεγαλύτερη μηχανή αναζήτησης στον κόσμο ως ένα ανεξερεύνητο Κουτί της Πανδώρας), και συσχετίζει έξυπνα την ανάπτυξή τους με αυτή του Α.Ι.
Αν η Ava σκέφτεται, άρα υπάρχει (“cogito, ergo sum”), είναι σωστό να υποβάλλεται σε τεστ από το δημιουργό της; Έχει τα ίδια στοιχειώδη δικαιώματα με έναν κανονικό άνθρωπο; Αυτό αναρωτιόμασταν καθώς βλέπαμε το Blade Runner. Το ερώτημα που προστίθεται, και μάλιστα εκφράζει η ίδια η Ava: τι θα της συμβεί αν αποτύχει το τεστ;
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Πρόκειται για το σκηνοθετικό ντεμπούτο του βραβευμένου σεναριογράφου Alex Garland, σε δικό του σενάριο. Επενδύοντας σε πυκνογραμμένους και απολαυστικούς διαλόγους, μας εισάγει αργά και σταθερά στο «ψητό». Αποφεύγει στρατηγικά τις επιστημονικές αερολογίες που επιστρατεύουν άλλα sci-fi για να δημιουργήσουν την ψευδαίσθηση της εγκυρότητας. Ξέρετε για ποιο πράγμα μιλάω: για την ανίχνευση της ραδιομαγνητική ενέργεια που ενεργοποιεί τον κεντρικό κινητήρα της αξονικής τομογραφίας του ηλεκτρονικού ανακλαστήρα… Σε καμία περίπτωση. Οι διάλογοι έχουν σκοπό να μας κάνουν να γνωρίσουμε τους χαρακτήρες και να λάβουμε κάποια μηνύματα. Ο ρυθμός είναι γενικά αργός και ατμοσφαιρικός, αλλά πετυχαίνει το σκοπό του χωρίς να κουράσει τον μέσο θεατή.
Σε γενικές γραμμές η σκηνοθεσία είναι συμπαθητική, αλλά δεν εντυπωσιάζει. Ως αρνητικό που χτυπάει άσχημα στο μάτι μου, είναι η ανεπαίσθητη κίνηση της κάμερας χωρίς σκοπό, απλά προκειμένου το πλάνο να μην είναι στατικό. Υπάρχουν όμως και μεμονωμένες σκηνές πολύ καλά γυρισμένες. Σκεπτόμενος ότι πρόκειται για την πρώτη του απόπειρα, σε συνδυασμό με τους περιορισμούς που προκύπτουν σε μια ταινία με χαμηλό budget όταν χρησιμοποιεί ειδικά εφέ, το αποτέλεσμα είναι αξιοπρεπές.
Δυναμικότερος χαρακτήρας φαίνεται να είναι ο Nathan. Σαν διάδοχος του Προμηθέα φέρνει την επανάσταση, το καταραμένο δώρο της γνώσης/προόδου. Τον γνωρίζουμε σαν έναν απομονωμένο δισεκατομμυριούχο, και τα κίνητρα του σταδιακά γίνονται ξεκάθαρα. Ως προσωπικότητα είναι αξιομνημόνευτος χάρη στο εύρος που διαθέτει στην ερμηνεία του ο μεγάλος Oscar Isaac. O Caleb, από την άλλη μεριά, σε μεγάλο κομμάτι της ταινίας παίρνει αδικαιολόγητες αποφάσεις, και παρά τις γνώσεις και την αναλυτικότητα της σκέψης του δε φαίνεται να διαθέτει πλήρη αντίληψη της κατάστασης στην οποία βρίσκεται. Ο Domhnall Gleeson πείθει στο ρόλο του αφελή προγραμματιστή που κέρδισε το εισιτήριο για το εργοστάσιο της σοκολάτας.
Η αγαπημένη μου ερμηνεία όμως -μακράν- είναι της Alicia Vikander στο ρόλο της Ava. Στην αρχή μου φάνηκε σαν μια μονοδιάστατη παρουσία στην πλοκή. Στην πραγματικότητα είναι μια ερμηνεία που στηρίζεται σε μικρές λεπτομέρειες, κυρίως κινησιολογικές, οι οποίες από μόνες τους δικαιολογούν δεύτερη προβολή της ταινίας.
ΓΙΑΤΙ ΝΑ ΤΟ ΔΩ
Το “Ex Machina”, κακά τα ψέματα, έχει να σταθεί δίπλα σε γίγαντες: Frankenstein, 2001: A Space Odyssey, Blade Runner, Ghost in the Shell και Her είναι μερικές από τις ταινίες που αντιμετωπίζουν σε μεγαλύτερη κλίμακα τα ίδια θέματα. Λάτρεις του είδους θα βρουν στοιχεία που ανεβάζουν την ταινία σε άνω του μετρίου ποιότητα, και θα εκτιμήσουν τις προσωπικές πινελιές του Garland. Υπάρχει και αρκετό σασπένς για να κρατήσει το ενδιαφέρον ενός λιγότερο μυημένου θεατή, καθώς και ενδιαφέροντες χαρακτήρες και ακόμη πιο ενδιαφέρουσες αλληλεπιδράσεις μεταξύ τους.
ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ
ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΤΙΤΛΟΣ
Ex Machina
ΠΡΩΤΗ ΠΡΟΒΟΛΗ
16 Ιανουαρίου 2015
ΠΡΩΤΗ ΠΡΟΒΟΛΗ (GR)
12 Μαρτίου 2015
ΔΙΑΡΚΕΙΑ
108 λεπτά
ΕΙΔΟΣ
ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ
ΓΛΩΣΣΑ
ΧΩΡΑ
BUDGET
$15.000.000