Σπουδαίοι δημιουργοί και οι εμμονές τους

Όπως κάθε καλλιτέχνης, έτσι και οι σκηνοθέτες τείνουν να έχουν κάποιες ιδέες που επισκέπτονται ξανά και ξανά, είτε αυτό γίνεται συνειδητά είτε όχι. Αυτές οι εμμονές μπορεί να είναι οτιδήποτε: ένα χαρακτηριστικό στυλ, μια εμπειρία, ένα κοινό θέμα.

Μερικές φορές μπορεί να είναι κάτι τρομερά προσωπικό, σχεδόν ένα φετίχ, ή άλλες φορές μπορεί να είναι κάτι απλό και να λειτουργεί σχεδόν σαν ένα γούρι. Ας ρίξουμε μια ματιά σε μερικές εμμονές σπουδαίων σκηνοθετών.

 

Ο Terry Gilliam και η μάχη της πραγματικότητας ενάντια στο φανταστικό

Στην αρχή της καριέρας του με τους Monty Python, o Gilliam έγινε γνωστός για το αναρχικό animation του που έμοιαζε με κολάζ, με χρήση παλιών φωτογραφιών και σελίδων περιοδικών.

Καθιερώθηκε στη σκηνοθετική καρέκλα με τα Time Bandits, Brazil και The Adventures of Baron Munchausen, μια “θεματική τριλογία” που ακολουθεί την πάλη με τη φαντασία σε 3 διαφορετικές ηλικίες (παιδική, ενήλικη και γεράματα). Αυτή τη θεματική δεν την εγκατέλειψε σχεδόν ποτέ, με τους περισσότερους χαρακτήρες του να είναι φαντασιομανείς, outsiders, ονειροπόλοι, ή μανιακοί• με ένα πόδι στο φανταστικό και ένα στην πραγματικότητα. Στο τέλος όμως, παρά την τρέλα τους, την ανεξέλεγκτη φαντασία τους, ή την κατάχρηση, πάντα κατάφερναν να αντιμετωπίσουν καλύτερα τη βαρετή πραγματικότητά τους μέσω των φανταστικών βασιλείων τους.

 

Ο Paul Thomas Anderson και οι επιπτώσεις της επιτυχίας

Όταν στα 27 σου σκηνοθετείς το Boogie Nights, σίγουρα δεν είναι εύκολο το επόμενο βήμα. Όταν όμως συνεχίζεις με τα Magnolia, Punch-Drunk Love, There Will Be Blood, The Master και Inherent Vice, τότε κάτι καλό έχεις κάνει στη καριέρα σου.

Κοινό στοιχείο των περισσότερων πρωταγωνιστών του; Χαρακτήρες που έχουν πετύχει τους φαινομενικούς στόχους τους, αλλά δεν έχουν βρει αυτό που θα γεμίσει και θα δώσει νόημα στη ζωή τους, όντας έτσι δυστυχισμένοι. Φήμη, χρήματα, δουλειά, γίνονται φυλακές από τις οποίες προσπαθούν απελπισμένα να ξεφύγουν.

 

O Martin Scorsese και η σκοτεινή πλευρά της αμερικανικής ευημερίας

Ένας από τους σημαντικότερους εν ζωή Αμερικανούς σκηνοθέτες, ο Scorsese -παρά κάποια κινηματογραφικά ατοπήματα- έχει καταφέρει να μείνει σε υψηλό επίπεδο καθόλη τη διάρκεια της καριέρας του.

Κοινό χαρακτηριστικό αρκετών ταινιών του, το αμερικανικό όνειρο μαζί με τη βία και την ωμότητα που σχετίζονται με την κατάκτηση και τη διατήρησή του. Περισσότερα χρήματα, περισσότερη φήμη, περισσότερες γυναίκες, περισσότερη ευτυχία, μεγαλύτερα σπίτια, ακριβότερα αυτοκίνητα, όλα όσα έχουν δει στην τηλεόραση και τον κινηματογράφο και δεν είχαν ποτέ, ασχέτως με το πόσα πτώματα θα καταπατήσουν.

 

Ο Akira Kurosawa και η αντιπαράθεση της παιδικής ηλικίας και του θανάτου

Μεγάλο μέρος της κουλτούρας της Ιαπωνίας χωράει στη φιλμογραφία του Kurosawa, ενώ είναι ένας από τους κύριους υπεύθυνους για την καθολική αναγνώριση της εμβληματικής φιγούρας των σαμουράι.

Ένα τρομερά ενδιαφέρον και λεπτό μοτίβο αρκετών ταινιών του είναι η αθωότητα και η αγνότητα της νεότητας και η πλήρης αντίθεσή της με όσους πλησιάζουν στο θάνατο, και ειδικά με αυτούς που μέσω μετάνοιας και λυτρωτικών πράξεων φτάνουν και πάλι σε ένα στάδιο αγνότητας.

 

Ο Wes Anderson και οι μικρολεπτομέρειες

Οι ταινίες του Anderson είναι από τις πιο αναγνωρίσιμες μεταξύ των σύγχρονων σκηνοθετών παγκοσμίως. Από τις πολύχρωμες παστέλ παλέτες του έως τις δυσλειτουργικές οικογένειες, ο Anderson έχει το δικό του στυλ, είτε σου αρέσουν οι ταινίες του είτε όχι.

Ένα από τα πιο χτυπητά φετίχ του Wes Anderson είναι η προσοχή που δίνει στις φαινομενικά ασήμαντες λεπτομέρειες των χαρακτήρων του και του κόσμου στον οποίο ζουν. Γράμματα, βιβλία και χάρτες που μένουν για ελάχιστα δευτερόλεπτα στην οθόνη παρέχουν πολλές πληροφορίες, κάτι που βοηθάει τις ιστορίες του να αποκτήσουν βάθος και παραμυθένια αφήγηση.

 

Ο Louis Buñuel και ο καθολικισμός

Ένας από τους πιο διακεκριμένους εκπροσώπους του σουρεαλισμού, ο Buñuel χλεύαζε την επιπολαιότητα και την αδιαφορία της (υψηλής) κοινωνίας, με την Καθολική Εκκλησία ως το κυρίαρχο παράδειγμα όλων των ανθρώπινων ελαττωμάτων.

Αυτό ξεκίνησε από την πρώτη του σκηνοθετική απόπειρα (Ο Ανδαλουσιανός Σκύλος) όπου ένας άνδρας προσπαθεί να επιτεθεί σε μια γυναίκα για να τον εμποδίσει το βάρος που κουβαλάει: ένα πιάνο, ένα κουφάρι γαϊδάρου και 2 καθολικοί ιερείς, με αποκορύφωμα την Κρυφή Γοητεία της Μπουρζουαζίας.

 

Ο Alejandro Jodorowsky και ο ευνουχισμός

O τρελός της παρέας και επίτιμο μέλος στο καλτ πάνθεον. Ένας από τους πιο πρωτότυπους δημιουργούς της Λατινικής Αμερικής, ο Jodorowsky δεν έχει τρομερά εκτενή φιλμογραφία, αλλά κάθε ταινία του είναι βαθιά προσωπική και μια ιδιαίτερη εμπειρία για τον θεατή.

Πέρα από το μυστικισμό και τη σάτιρα της λατινοαμερικανικής κουλτούρας, σημείο αναφοράς σε αρκετές ταινίες του είναι ο ευνουχισμός, ο οποίος συμβολίζει την υποταγή ή την ήττα ενός alpha male. Ο El Colonel στο El Topo, o Gringo στο Santa Sangre και τα μέλη ενός γκρουπ στο The Holy Mountain.

 

O Guillermo del Toro και οι ωρολογιακοί μηχανισμοί

O Del Toro παίζει συνεχώς με το φανταστικό, τα εντομοειδή τέρατα και τα παραμύθια. Η πιο περίεργη εμμονή του όμως πρέπει να είναι οι διάφοροι ωρολογιακοί μηχανισμοί που υπάρχουν στις ταινίες του.

Από το μηχανισμό-σκαθάρι στο Chronos, τους steampunk κακούς στα δύο Hellboy, την εμμονή του κάπτεν Βιδάλ με το ρολόι του πατέρα του στο Pan’s Labyrinth, μέχρι φυσικά τους μηχανισμούς των τεράστιων ρομπότ στο Pacific Rim.

 

Ο Steven Spielberg και οι απόντες πατέρες

Ένας από τους εμπορικότερους σκηνοθέτες στην ιστορία του κινηματογράφου, ήταν θύμα bullying και στόχος αντισημιτικών σχολίων όταν ήταν πιτσιρικάς. Δεν είχε ιδιαίτερα καλή σχέση με τον πατέρα του, και τον κατηγορούσε για τον χωρισμό των γονιών του.

Αυτό φάνηκε και σε πολλές ταινίες του, όπου η απουσία της πατρικής φιγούρας είναι κυρίαρχη. Στενές Επαφές Τρίτου Τύπου, E.T., Indiana Jones, Hook, Catch Me If You Can, είναι μερικές μόνο από τις ταινίες του όπου η απουσία του πατέρα ή η ανάγκη για ένα υποκατάστατο είναι εμφανής.

 

O Quentin Tarantino και τα γυναικεία πόδια

O Q είναι ποδολάγνος. Δεν εξηγείται αλλιώς. Είναι και ένα από τα σημεία που λατρεύουν να κοροϊδεύουν οι κριτικοί του: το γεγονός ότι δεν μπορεί να μη δείξει γυναικεία πόδια στις ταινίες του.

From Dusk Till Dawn, Kill Bill, Inglourious Basterds, Jackie Brown, Death Proof, Pulp Fiction, Four Rooms, The Hateful Eight. Μάλλον μόνο στα Django Unchained και Reservoir Dogs δε χώρεσαν κάπου γυναικεία πόδια.

 

Bonus: Ο Stanley Kubrick και οι τουαλέτες

Η χήνα με τα χρυσά αυγά. Ο σπουδαιότερος σκηνοθέτης στην ιστορία του αμερικανικού κινηματογράφου δημιούργησε λίγες αλλά σπουδαίες ταινίες, σε σχεδόν κάθε κινηματογραφικό είδος, με τις ταινίες του πάντα πλούσιες σε περιεχόμενο και τεχνικά άρτιες. Δύσκολα μπορείς να πεις ότι είχε κάποια εμμονή πέραν της τελειομανίας, αλλά ενδιαφέρουσα είναι η σύνδεση που κάνει αρκετές φορές μεταξύ των αρνητικών καταστάσεων και της τουαλέτας.

Στη Λολίτα, το ημερολόγιο του Χάμπερτ ανακαλύπτεται όταν αυτός ετοιμάζεται να κάνει μπάνιο. Στο Dr. Strangelove, o στρατηγός Ρίπερ αυτοκτονεί στο μπάνιο και δεν μπορεί να αποτραπεί το πυρηνικό ολοκαύτωμα αφού έχει μαζί του τους κωδικούς. Στο Κουρδιστό Πορτοκάλι ο Άλεξ τραγουδάει στη μπανιέρα, στη Λάμψη έχουμε δυο εμβληματικές σκηνές σε τουαλέτες, ενώ στο Full Metal Jacket ο Gomer Pyle σκοτώνει τον στρατηγό Hartman στις τουαλέτες.

Ίσως τελικά, το μπάνιο να συμβολίζει το μέρος όπου όλα τα προσωπεία πέφτουν και το μόνο που μένει είναι ένα αίσθημα ανθρώπινης αδυναμίας.