Ο Yasujirō Ozu και η αστική παραδοσιακή Ιαπωνία

Μετά το 1950 ο ιαπωνικός κινηματογράφος γνωρίζει μια εξαιρετική περίοδο καλλιτεχνικής ανάπτυξης, με την εμφάνιση μιας πλούσιας παραγωγής ταινιών ανεξάρτητων σκηνοθετών και παραγωγών. Αυτοί οι σκηνοθέτες ανέπτυξαν ένα πρωτότυπο δικό τους ύφος το οποίο βασιζόταν στην υιοθέτηση του αργού θεατρικού στιλιζαρίσματος. Ουσιαστικά, διασπούσαν τις μακρόσυρτες σκηνές με κοφτές κινήσεις φορητής κάμερας που κινηματογραφούσε ιδανικά βίαιες σκηνές μαχών και μονομαχιών σαμουράι, ενώ, ταυτόχρονα, αναζητούσαν εναλλακτικές μορφές στη δόμηση και το μοντάζ των ταινιών. Η μουσική ακολουθούσε και αυτή τη μεγάλη θεατρική παράδοση, περιοριζόμενη σε λιτά και απογυμνωμένα από κάθε συναισθηματισμό μοτίβα, παιγμένα κυρίως με αυλό και τύμπανο τονίζοντας τα μεταφυσικά στοιχεία των ταινιών. Σε όλα αυτά έρχεται ο Γιασουτζίρο Όζου (Yasujirō Ozu) να κάνει κάτι διαφορετικό, να μας παρουσιάσει μια αστική παραδοσιακή Ιαπωνία των τεράστιων ηθών και εθίμων, της κουλτούρας, της οικογένειας και της μοναξιάς, του σεβασμού και της αλλαγής.

Ο Όζου ξεκινά ως μαθητευόμενος στα στούντιο και σκηνοθετεί περισσότερες από τριάντα ταινίες στα χρόνια του βωβού κινηματογράφου, με τις οποίες κερδίζει το σεβασμό όλων. Ειδικεύεται στο οικογενειακό δράμα, παρουσιάζοντας τα κοινωνικά προβλήματα του μέσου Ιάπωνα. Χαρακτηριστικό του προσωπικού του οπτικού και αφηγηματικού στυλ είναι η στατική κάμερα, τοποθετημένη χαμηλά στο έδαφος κινηματογραφεί μεγάλης διάρκειας πλάνα με εκτεταμένο βάθος πεδίου, και ύφος άμεσο, λακωνικό και εξαιρετικά παρατηρητικό. Η παγκόσμια αναγνώριση έρχεται μέσα από το αριστούργημά του “Ταξίδι στο Τόκιο” (1953). Το θέμα της ταινίας είναι εξαιρετικά απλό, αλλά, ταυτόχρονα, κρύβει μέσα του τρομερή δραματουργική δύναμη. Ο Όζου φωτογραφίζει την τρίτη ηλικία και ζωγραφίζει μέσα της το φαινόμενο της κοινωνικής αποξένωσης. Οι κανόνες και η παράδοση, δείχνουν να μη μπορούν να αντέξουν τη σύγχρονη ζωή της πρωτεύουσας οδηγώντας σταδιακά σε μια ξεπερασμένη τυπολατρία. Με αυτή την ταινία – σταθμό λοιπόν, ο Γιασουτζίρο Όζου όχι μόνο αλλάζει τα δεδομένα του τυπικού Ιαπωνικού κινηματογράφου αλλά κατατάσσεται σε λίστες με τους μεγαλύτερους σκηνοθέτες του του 20ου αιώνα.

 

Ενδεικτικές Ταινίες:
Αργοπορημένη άνοιξη (Late spring) 1949
Επίσκεψη στο Τόκιο (Tokyo Story) 1953
Πρώιμη άνοιξη (Early spring) 1956
Αργοπορημένο φθινόπωρο ( Late autumn) 1960
Το τέλος του καλοκαιριού (End of summer) 1961